Główna Archiwum Redakcja

ISSN 2299-1328

www.komentatoreuropa.pl

Wiążą się z miejscowością Laskowice jeszcze takie ciekawostki jak ta, że według badań Uniwersytetu Wrocławskiego, jeszcze w drugiej połowie XIX wieku większość ludności tej miejscowości posługiwała się językiem polskim. Mowę polską można było jeszcze usłyszeć nawet w początkach XX wieku. Polsko brzmiąca  nazwa miejscowości „Laskowitz” na bardziej niemieckojęzyczną, została zmieniona dopiero przez władze hitlerowskie. W 1941 roku wieś nazwano Markstädt. Ówczesne niemieckie władze chciały w ten sposób ukryć słowiańskie pochodzenie Laskowic.
W czasie II wojny światowej w Markstädt działał obóz założony przez Niemców dla  1500 więźniów Trzeciej Rzeszy. Obóz znajdował się na terenie wsi Laskowice, za parkiem pałacowym. Na wiosnę 1942 przebywało w nim już prawdopodobnie ok. 1 500 więźniów, a w marcu lub kwietniu 1942 kolejnych 700 więźniów zostało przywiezionych z obozu policyjnego w Sosnowcu. Więźniowie zostali ulokowani w 20 nowych barakach. W 1942 ruszyły prace przygotowawcze poprzedzające budowę zakładów Kruppa. Więźniowie przygotowywali teren pod budowę zakładów zbrojeniowych. W listopadzie 1942 pracowało 600, a w grudniu tego roku 890 więźniów. Uznano, że jest to zbyt mało. Władze niemiecie podjęły decyzję o budowie nowego obozu, a obóz w Markstädt (Laskowice) został zlikwidowany w 1943 roku. Więźniów przeniesiono do Fünfteichen (Miłoszyce) i razem z innymi zakwaterowano w nowych, częściowo jeszcze pustych barakach.

Pierwsza wzmianka o miejscowości Laskowce w formie Lazcouichi pochodzi z 1203 roku. Nazwa była także notowana w formach Lazcouici (1208), Laschowicz (1293), Lascowicz (1336), Laskowitz (133 8), Soloschowicz (1358), Laskewicz (1382), Laskowicz (1587), Laskowic (1666-67), Laskowitz (1743), Laskowiz, Ofoskowiz (1783), Laskowitz, Laskowice (184 5), Laskowice – Laskowitz (1896), Markstädt, Laskowice (1941), Markstädt – Laskowice Oławskie (1947).  Nazwa może pochodzić od nazwy osobowej Lasek lub od rzeczownika pospolitego lasek. Najstarsze zapisy wskazują, że początkowo miała formę Laskowicy, która później przekształcona została w Laskowice. Do języka niemieckiego nazwa weszła w postaci Laskowitz. Władze hitlerowskie nadały nazwę Markstädt. Po drugiej wojnie światowej do nazwy dodano człon Oławskie dla odróżnienia od licznych miejscowości o nazwie Laskowice na Opolszczyźnie. Początkowo Laskowice wchodziły w skład dóbr klasztoru w Trzebnicy. W 1352r. miejscowość należała do Hansa i Heinza von Borschnitz, a następnie przeszła na własność rodu von Prittwitz. W 1470r. w Laskowicach wzmiankowany był Hans von Prittwitz, a pięć lat później Nikel von Prittwitz. W 1505r. majątek należał do Hansa (Jana Hogera) von Prittwitz, z którego córką Anną, w połowie XVI w. ożenił się Henryk Brodecki. W 1650r. Helena von Prittwitz wyszła za mąż za Wolfa Albrechta von Saurma z Jelcza, wnosząc mu w posagu rodowe dobra. Rodzina von Saurma w tymże roku ustanowiła w Laskowicach swoją siedzibę. W latach 30 tych XX wieku dobra laskowickie liczyły 1754 ha. Po 1945r. posiadłości von Saurmów przeszły na własność skarbu państwa. Początkowo w rezydencji w Laskowicach działała szkoła zawodowa z internatem. Od 1956r. budynek wykorzystywał Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach, który w Laskowicach posiadał Rolny Zakład Doświadczalny. Następnie od 1999r. właścicielem pałacu jest Urząd Miasta i Gminy Jelcz-Laskowice. Budynek po drugiej wojnie światowej był wielokrotnie remontowany, między innymi w 1956r., 1987r. i w latach 1996-1997. Ostatni remont został przeprowadzony w 2011r. Zarówno pałac jak i otaczający go 6 hektarowy park są utrzymane w dobrym stanie. Do parku w Laskowicach przylegają zabudowania gospodarcze dawnego folwarku.

Pałac, któremu się udało. Dawny pałac Saurmów – obecnie Urząd Miasta i Gminy Jelcz-Laskowice

(06.07.2022)Przedstawiony na zdjęciu obiekt - to piękny i malowniczy budynek – pałac rodu Saurma, w którym obecnie mieści się Urząd Miasta i Gminy Jelcz-Laskowice. Pałac został wzniesiony w miejscu poprzedniej nie tak okazałej budowli. Obiekt zachował się w stanie bardzo dobrym i przetrwał wszystkie wojny. Po II wojnie obiekt służył jako szkoła z internatem, filia Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach, w chwili obecnej mieści się w nim Urząd Miasta i Gminy Jelcz-Laskowice. Pałac otacza duży i bogaty w drzewostan park.
Niegdyś pałac należał do rodziny von Saurma. W obecnym pałacu z fazy przebudowy późnorenesansowej zachowały się piwnice w centralnej części korpusu głównego. Dziś obiekt dzięki zmianom i remontowi uzyskał bardzo malowniczy, według niektórych wręcz romantyczny wizerunek. Budynek pałacu w dzisiejszych Jelczu-Laskowicach miał naprawdę wiele szczęścia, zwłaszcza jak porównamy to z losem innych tego typu obiektów. W wielu przypadkach  po prostu nie przetrwały one do naszych czasów, albo są ruinami, które straszą. Nie dotyczy to jednak pałacu w Jelczu-Laskowicach. Ten prezentuje się okazale i cieszyć może oko niejednego miłośnika architektury pałacowej.

SPOŁECZEŃSTWO

Jeszcze na chwilę wracając do samego budynku pałacowego, to obecny wygląd w stylu neorenesansu niderlandzkiego rezydencja uzyskała w wyniku odbudowy w pod koniec II połowy XIX wieku. Pałac w Jelczu-Laskowicach to budynek murowany z cegły, potynkowany, założony na planie czworoboku, o bryle rozczłonkowanej ryzalitami i wieżami, częściowo podpiwniczony. Pałac to  dwukondygnacyjny budynek, z użytkowym poddaszem, nakryty wysokimi dachami wielospadowymi z lukarnami. Fasadę flankują dwie okrągłe wieże. W centralnej części pałacowej elewacji ogrodowej również umieszczono trzyosiowy ryzalit, poprzedzony gankiem filarowo-kolumnowym i zwieńczony ozdobnym szczytem. Elewacje ozdabiają narożniki, gzymsy wieńczące, wieżyczki, portale i ganki. Układ wnętrz trzytraktowy z centralnym, obszernym hollem, mieszczącym reprezentacyjną klatkę schodową. Z uwagi na to, że obiekt obecnie pełno funkcję urzędu, to można zobaczyć część pomieszczeń w godzinach pracy urzędników.

Budynek pałacu w dzisiejszych Jelczu-Laskowicach prezentuje się okazale.  Nie tylko może cieszyć oko fanów obiektów historycznych, lecz również tych, którzy zechcą odwiedzić to miejsce i pospacerować w pobliskim parku.

źródło: https://www.palaceslaska.pl/index.php/indeks-alfabetyczny/j/459-jelcz-laskowice, http://obozynazistowskie.dsh.waw.pl/index.php?page=camps&id=240,, https://pl.wikipedia.org/wiki/Laskowice_O%C5%82awskie, http://wtmh.sobotka.uni.wroc.pl/wp-content/uploads/2017/06/Sobotka_3_1948_2_409-445.pdf