ISSN 2299-1328

www.komentatoreuropa.pl

Pierwszy w tym miejscu kościół, początkowo pod wezwaniem św. Wawrzyńca, ceglano-kamienny w stylu romańskim, powstał prawdopodobnie jeszcze na początku XIII w., jak można wyczytać z książek historycznych w 1253 został przekazany przez Henryka III krzyżowcom z czerwoną gwiazdą jako kościół klasztorny. W 1252 roku wymieniono po raz pierwszy parafię św. Elżbiety, a 19 listopada 1257 kościół został konsekrowany już pod imieniem św. Elżbiety przez biskupa Tomasza I. Nadal jednak używano równolegle wezwania św. Wawrzyńca, przeniesionego po 1387 na ołtarz główny oraz wieżę kościelną, której budowę rozpoczęto przed 1339.  Trójnawowa  bazylika ufundowana przez Bolesława III Rozrzutnego powstała na początku XIV wieku. W 1318 zakończono wzniesienie zachodniego przęsła naw, a w 1340 ukończona była nawa. Dzięki budowniczemu Otto z Nysy w 1384  powstaje kaplica pw. Najświętszej Maryi Panny , a  trzy lata później  prezbiterium. Obiekt służył jako kościół farny wrocławskiego patrycjatu i konkurował wielkością z biskupią katedrą św. Jana.

W połowie XV wieku została ukończona przylegająca do kościoła od południa masywna wieża. Wieża wraz z hełmem osiągnęła wysokość aż 130,5 m. Była  najwyższą wieżą na Śląsku i znalazła się w czołówce najwyższych budowli ówczesnego świata. Niewątpliwie taka budowała wpływała na podwyższanie prestiżu całego ówczesnego Wrocławia.

Wokół kościoła istniał cmentarz, otoczony przez maleńkie domki księży-altarystów (opiekunów ołtarzy), które potęgowały wrażenie wielkości kościoła.  Kruchty powstały po stronie południowej i północnej, główny portal prowadzi do przyziemia wieży.

6 kwietnia 1525 kościół św. Elżbiety stał się oficjalnie kościołem ewangelickim, „Przejęcie” kościoła miało jakoby nastąpić w wyniku wygranej wrocławskiego patrycjusza w grze w kości. W 1529 roku w czasie wichury zawalił się drewniany hełm wieży, a jego szczątki upadły na otaczający kościół cmentarz. Wieżę odbudowano w latach 1531–1535 ze znacznie mniejszym hełmem renesansowym  o formie istniejącej do dziś.

W 1598 podczas remontu dachu położono angobowaną dachówkę mnich-mniszka , tworzącą wzór czerwonej-zielonej szachownicy(analogiczne wzory istniały wówczas na dachach Ratusza oraz Fary Marii Magdaleny). W 1649 zawaliła się część więźby dachowej.

Ale to nie jedyne nieszczęśliwe wydarzenie, które dotknęło tą znaną wrocławską świątynię. Kolejny raz poważnych zniszczeń kościół doznał w czasie oblężenia miasta przez wojska napoleońskie w latach 1806/1807. Wtedy to właśnie został poważnie uszkodzony hełm na wieży oraz dach. A w czasie prac w latach 1856–1857 zawaliła się zewnętrzna ściana nawy południowej, a wraz z nią część sklepień. Po odbudowie i wzmocnieniach konstrukcji kościół ponownie konsekrowano 19 listopada 1858. Zrobiono to dokładnie w 601 lat, po konsekracji tego kościoła.

 W kościele z biegiem czasu powstało bogate wyposażenie fundowane przez zamożnych mieszczan, a także liczne epitafia. W 1750-1761  Michael Engler Młodszy i Gottlieb Benjamin Engler, a następnie Gottlieb Ziegler zbudowali w kościele wielkie organy.  Po kilku remontach i przebudowach, a ostatnia w 1939-1941 posiadające 91 głosów. Zostały zniszczone w pożarze w 1976. Z kolei mniejsze organy z 1718, zbudowane przez Adama Horatio Caspariniego, znajdują się obecnie w Auli Muzycznej Uniwersytetu Wrocławskiego.

W końcu XIX w. wyburzono większość domków altarystów, pozostawiając jedynie cztery. Na początku XX wieku zburzono jeszcze jeden. Pozostały jedynie znane Wrocławianom dwa domki, połączone bramką i zwane  Jaś i Małgosi. Ale i te miały zniknąć, bo w latach 20 tych XX wieku były plany budowy w tym miejscu domu towarowego.

II wojnę światową kościół przetrwał bez większych uszkodzeń. Krótko służył jeszcze polskiej już parafii ewangelicko-augsburskiej. W listopadzie 1946 został przez ówczesne władze  przekazany katolickiemu  ordynariatowi polowemu. Waśnie wtedy obiekt ten  uzyskał status kościoła garnizonowego. Pierwszą mszę św. odprawił w kościele polski ksiądz rzymskokatolicki dziekan ppłk Bronisław Nowyk 2 lipca 1946. Kościół służył również jako sala koncertowa, a jego organy wykorzystywano w czasie festiwalu Wratislavia Cantans. Niestety organy strawił ogień  w 1975 roku. Bogate wyposażenie kościoła i dużą część oryginalnej substancji budowlanej strawiły jednak trzy pożary. Pierwszy miał miejsce 4 czerwca 1960. Wtedy od uderzenia piorunem spłonął szczyt wieży i został uszkodzony dach. Potem 20 września 1975 wieża ponownie się zapaliła, a wraz z nią otaczające ją jeszcze drewniane rusztowanie. Całkowicie zniszczone zostały renesansowy hełm, kamieniarka wieży oraz najmniejszy z trzech dzwonów. Co ciekawe dwa pozostałe zerwały się z zawieszenia, lecz przetrwały upadek.

Ostatni, ale najpoważniejszy w skutkach pożar miał miejsce 9 czerwca 1976. To właśnie ta pożoga  spowodowała prawie całkowite zniszczenie drewnianego wyposażenia kościoła. Ogień  pochłonął organy, więźbę dachową. W wyniku pożaru zawaliły się częściowo żebra sklepienia nawy głównej, a sklepienia popękały. Pękła również południowa ściana nawy głównej i odchyliła się od pionu. Było też wiele teorii odnośnie tego pożaru. Nie wykluczano celowego zapalenia świątyni i za tym wydarzeniem miała stać ówczesna komunistyczna Służba Bezpieczeństwa. Bardzo długo też zwlekano z odbudową tej świątyni. Odbudowę rozpoczęto dopiero w 1981 i trwała przez całe lata 80 te XX wieku.

 Zrekonstruowana wieża ma wysokość 91,46 m.  Kościół oraz taras widokowy na wieży zostały otwarte dla wiernych i zwiedzających w maju 1997.  Jan Paweł II  w czasie swojej wizyty 31 maja 1997roku  dokonał poświęcenia kościoła, a sześć lat później nadał mu status bazyliki mniejszej.

W lutym 2018 roku rozpoczęto remont, dzięki któremu odnowiona została elewacja, oraz uzupełniono ubytki. Oko turystów  i mieszkańców cieszą ładnie odrestaurowane mury świątyni. Pieniądze na remont wyłożyło Ministerstwo  Obrony Narodowej. Renowacja elewacji była konieczna, gdyż remont z czasów powojennych nie był doskonały. Czyszczenie z 2018 roku dało wręcz piorunujący efekt. Cegły i epitafia są o wiele jaśniejsze. Tak gotycka świątynia musiała zapewne wyglądać na początku XIV wieku wtedy gdy została wzniesiona.

Źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Bazylika_%C5%9Bw._El%C5%BCbiety_we_Wroc%C5%82awiu

765 lat temu poświęcono – jedną z najbardziej znanych wrocławskich świątyń

(20.11.2022) 19 listopada 1257 roku poświęcono bazylikę św. Elżbiety we Wrocławiu. Upłynęło od tego wydarzenie 765 lat, a ta znana budowla przechodziła różne koleje i nie szczędził jej los. Przetrwała szaleństwo Festung Breslau, ale  po wojnie płonęła kilka razy. Ostatni, ale najpoważniejszy w skutkach pożar miał miejsce 9 czerwca 1976. To właśnie ta pożoga  spowodowała prawie całkowite zniszczenie drewnianego wyposażenia kościoła. Pojawiło się  wiele teorii odnośnie tego pożaru. Nie wykluczano celowego podpalenia świątyni. Za tym wydarzeniem miała stać ówczesna komunistyczna Służba Bezpieczeństwa.  Jan Paweł II  w czasie swojej wizyty 31 maja 1997 roku  dokonał poświęcenia kościoła, a sześć lat później nadał mu status bazyliki mniejszej.

HISTORIA